Urartu Uygarlığı

Anadolu'nun batı ve orta kısımlarında Frig ve Lydia krallıklarının hüküm sürdüğü sırada. Doğu Anadolu'nun yüksek yaylasında da Urartu Krallığı önemli bir rol oynuyordu. M.Ö. 15. yüzyılın sonları ve M.Ö. 16. yüzyılın başlarında, Mitanni Krallığı'nın yıkılmasından sonra Doğu Anadolu yüksek yaylasında yaşayan kavimler, aynı çağda Kuzey Suriye'ye doğru yayılmaya başlayan Hititler'le ilişkilerini sürdürmüşler ve bu ilişkiler yayla bölgesinin kültürel gelişmesinde önemli bir rol oynamıştı. M.Ö. 1200 tarihlerinde Büyük Hitit İmparatorluğunun yıkılmaya başladığı sırada, Doğu Anadolu yaylasında yaşayan kavimler oldukça gelişmiş bir kültüre ve iktisadi düzeye gelmiş bulunuyordu. Bunun doğal bir sonucu olarak, bu dağ ve yayla kavimleri aralarında güçlü bir birlik kurdular. Bu kavimler hakkında ilk bilgiler M.Ö. 13. yüzyıla ait belgelerden edinilir. "Uruatri" adı ilk kez Salmanassar yazıtlarında geçmektedir.
Asurca olan bu ad, etnik bir sözcük olmayıp "dağlık bölge" anlamında kullanılmış coğrafî bir terimdir.
Hurri beylikleri Asur gibi, örgütlenmiş bir devlete daha iyi karşı koyabilmek için M.Ö. 10. yüzyıldan itibaren kendi ülkelerini "Biaini ülkesi" olarak adlandırdılar. Devlet genişledi ve kuvvetli bir merkezi idareye kavuştu. M.Ö. 7. yüzyıl ortalarında gücünün doruğuna erişti. M.Ö. 743'ten itibaren ardarda Asur saldırılarıyla geriledi. Bu dönemde Kuzeyden Kimmerler de Doğu Anadolu'ya girdiler.
Bundan sonra yeniden güçlenen Urartu "Rusahinili" şehrini kurdu ve merkez yaptı. Ama yeniden devlet zayıfladı ve M.Ö. 6. yüzyılın başında Medler tarafından yıkıldılar.