M.Ö. 2000 yılına doğru Anadolu'ya gelen Hititler'in kökeni konusunda çeşitli görüşler vardır. Bazı tarihçilere göre Hititler, diğer bütün Hint-Avrupalı kavimler gibi Batıdan, Boğazlar üzerinden Anadolu'ya geldiler. Daha çok filolojik araştırmalara dayanan ikinci görüş. Hititker'in kafkaslar üzerinden Anadolu'ya girdiğini, bir süre Yeşilırmak kavsi içinde oturduğunu, sonra da batıda Kızılırmak kavsi içine yerleştiğini savunur.
Tarihçiler Hitit uygarlığını genellikle üç bölümde inceler: Eski Hitit Devleti (M.Ö. 1750G1460), Yeni Hitit Devleti (M.Ö. 1460-1190), Geç Hitit Devleti (M.Ö. 1190-715).
Eski Hitit Devleti Kuşşar şehrinden gelen bir soylu aile tarafından kuruldu. İlk Kral Pithana M.Ö. 1850 yıllarında yaşadı. Oğlu Anitta isyanları bastırdı ve başkentini Neşa (Kaneş) şehrine taşıdı. Torunlarından Labarna Eski Hitit Devleti'nin gerçek kurucusudur. Bu kral ve oğlu Hattuşil ülkeyi genişlettiler. Başkent Hattuşil'e taşındı. Murşil Babil'e kadar sefer düzenledi. Bu yüksek medeniyetle temas Hititler'i çok etkilemiştir. Telepinu (M.Ö. 1525-1500) kral ailesi için bir veraset kanunu hazırlayarak içeride asayiş ve barış sağladı.
Büyük Hitit Devleti 2. Tuthalya ile başlar. Bu devrin en önemli şahsiyeti Şuppilulima'dır (M.Ö. 1380-1340). Hitit Devleti'nin büyük bir bunalım yaşadığı günlerde tahta çıkan bu büyük kral devletin düzenini sağlandıktan sonra başka büyük fetihlere girişti. Topraklarını genişletti. Mutavalli zamanında Ortadoğu'nun iki büyük devleti Mısır ve Hitit Devleti tarihin kaydettiği ilk büyük meydan savaşını yaptılar. Filistin ve Suriye hakimiyeti için çekilme M.Ö. 1292 tarihinde Muvatalli ve 2. Ramses, Yukarı Kadeş'te karşı karşıya geldiler. Bu savaşın kesin sonucu belli olmadı. 3. Hattuşil devri Hititler'in altın çağıdır. Bundan sonra devlet giderek zayıflar. M.Ö. 1190 yıllarında çok büyük bir akın oluşturan Ege göçleriyle yıkıldı.
Ege göçlerinden sonra Anadolu'da ortadan kalkan Hitit ve Mitanni devletlerinin yerine Frig ve Urartu devletleri kuruldu. Mezopotamya'daki Büyük Kassit Devleti'nin yerini ise Asur Devleti ile Aramî kabileleri in kurduğu şehir devletleri aldı. Urartu ve Frig devletlerinin etki alanı arasındaki Kayseri ile Malatya bölgesinde Hitit Devleti'nin kalıntısı olan birtakım küçük Geç Hitit prenslikleri bulunuyordu (M.Ö. 1190-715).
Aralarında en çok Kargamış krallığının bilindiği bu küçük prenslikler Asurlular tarafından birer birer ortadan kaldırıldı.
Tarihçiler Hitit uygarlığını genellikle üç bölümde inceler: Eski Hitit Devleti (M.Ö. 1750G1460), Yeni Hitit Devleti (M.Ö. 1460-1190), Geç Hitit Devleti (M.Ö. 1190-715).
Eski Hitit Devleti Kuşşar şehrinden gelen bir soylu aile tarafından kuruldu. İlk Kral Pithana M.Ö. 1850 yıllarında yaşadı. Oğlu Anitta isyanları bastırdı ve başkentini Neşa (Kaneş) şehrine taşıdı. Torunlarından Labarna Eski Hitit Devleti'nin gerçek kurucusudur. Bu kral ve oğlu Hattuşil ülkeyi genişlettiler. Başkent Hattuşil'e taşındı. Murşil Babil'e kadar sefer düzenledi. Bu yüksek medeniyetle temas Hititler'i çok etkilemiştir. Telepinu (M.Ö. 1525-1500) kral ailesi için bir veraset kanunu hazırlayarak içeride asayiş ve barış sağladı.
Büyük Hitit Devleti 2. Tuthalya ile başlar. Bu devrin en önemli şahsiyeti Şuppilulima'dır (M.Ö. 1380-1340). Hitit Devleti'nin büyük bir bunalım yaşadığı günlerde tahta çıkan bu büyük kral devletin düzenini sağlandıktan sonra başka büyük fetihlere girişti. Topraklarını genişletti. Mutavalli zamanında Ortadoğu'nun iki büyük devleti Mısır ve Hitit Devleti tarihin kaydettiği ilk büyük meydan savaşını yaptılar. Filistin ve Suriye hakimiyeti için çekilme M.Ö. 1292 tarihinde Muvatalli ve 2. Ramses, Yukarı Kadeş'te karşı karşıya geldiler. Bu savaşın kesin sonucu belli olmadı. 3. Hattuşil devri Hititler'in altın çağıdır. Bundan sonra devlet giderek zayıflar. M.Ö. 1190 yıllarında çok büyük bir akın oluşturan Ege göçleriyle yıkıldı.
Ege göçlerinden sonra Anadolu'da ortadan kalkan Hitit ve Mitanni devletlerinin yerine Frig ve Urartu devletleri kuruldu. Mezopotamya'daki Büyük Kassit Devleti'nin yerini ise Asur Devleti ile Aramî kabileleri in kurduğu şehir devletleri aldı. Urartu ve Frig devletlerinin etki alanı arasındaki Kayseri ile Malatya bölgesinde Hitit Devleti'nin kalıntısı olan birtakım küçük Geç Hitit prenslikleri bulunuyordu (M.Ö. 1190-715).
Aralarında en çok Kargamış krallığının bilindiği bu küçük prenslikler Asurlular tarafından birer birer ortadan kaldırıldı.
Yorumlar
Yorum Gönder